Dagboek van majoor J. de Kruijff
Afschrift dagboek III-24 R.I. van 9 t/m 16 Mei 1940. Door Commandant III-24 R.I.
-----------------------------------
| 9 Mei | Om 23.15 uur opgebeld door Commandant 24 R.I. persoonlijk. Berichtte: "Van de grens komen zeer verontrustende berichten. Van 10 Mei 4.00 uur tot nader order toestand 3. Draglines en ander materieel voor de stellingen en in de hoofdweerstandstrook (hws.) ter plaatse laten." Terstond Compagniescommandanten ontboden en de vereischte maatregelen getroffen. |
| 10 Mei | Te 3.30 uur had het bataljon de opstelling volgens graad van slagvaardigheid ingenomen. Ook de toegevoegde wapens waren in hunne gevechtsopstellingen. Telefonische verbindingen gecontroleerd, en in orde bevonden. Telefonisch en per ordonnans bericht aan Commandant 24 R.I., dat opstelling was ingenomen. Om 4.00 uur kwamen uit Oostelijke richting honderden Duitsche vliegtuigen, vlogen meestal zeer hoog en vielen niet aan. Gingen richting West-Zuid-West (W.Z.W.). Lager vliegende vliegtuigen werden door het ten Noorden van mijn commandopost opgestelde luchtdoelartillerie onder vuur genomen. Te ruim 4.00 uur telefonisch van Commandant 24 R.I.: "Toestand 4". Daaraan werd toegevoegd, dat Duitsche en Engelsche vliegtuigen in de lucht waren. Duitsche echter het eerst, zoodat deze als vijand moesten worden beschouwd en beschoten. Later sprak ik telefonisch met Kapitein Kamerling van Staf Brigade B, die mededeelde, dat de Duitschers bij Groesbeek de grens hadden overschreden en er aan 't Maas-Waal kanaal werd gestreden, niet zonder succes. In de loop van de dag werden door de luchtdoelartillerie 9 vijandelijke vliegtuigen neergehaald of tot dalen gedwongen. Drie gevangen genomen parachutisten werden aan mij voorgeleid en zonder ondervraging doorgegeven aan Commandant 24 R.I., die zulks had bevolen. Het waren jeugdige mannen van 18-20 jaar. In den namiddag heb ik persoonlijk alle gevechtsopstellingen bezocht vergezeld door ordonnans Van Leeuwen. Eenige malen werd door Duitsche vliegtuigen op de luchtdoelartillerie gestoken en met mitrailleurs gevuurd. Kogels ratelden in mijn commandopost. Geen slachtoffers. Bommen werden geen enkele maal uitgeworpen. Tegen den avond bericht met opdracht geheime archieven te verbranden. Dit met den Sergeant-majoor-administrateur (s.m.a.) Jansen en dienstplichtige Andeweg gedaan. Tegen het vallen van den avond keerden de meeste Duitsche vliegtuigen, in 't algemeen hooger vliegend, terug. Commandant 24 R.I. en Luitenant-toegevoegd V.d. Sluijs Veer bezochten mij in den loop van den dag in mijn commandopost. |
| 11 Mei | Tot 2.00 uur gerust in commandopost. Vervolgens telefonisch van Commandant 24 R.I., met vermelding codewoord: "Gereed maken om terug te trekken, nadere bevelen volgen". Dit telefonisch doorgegeven aan compagnie en toegevoegde wapens. Te 3.30 uur kwam het bevel voor den terugtocht van Commandant 24 R.I. De Compagnieën van M.C., 2e en 3e Compagnie hadden het eerste bericht verkeerd opgevat en waren reeds bezig terug te trekken zonder scherm achter te laten. Ik heb alsnog terstond het scherm laten uitzetten, waarna de compagnieën zelfstandig terug trokken, over Wamel, Pontonbrug bij Tiel, Kerk-Avezaath naar Dreumel. Het bevel luidde, dat de Bataljonscommandant met het scherm terug zou gaan en het scherm, nadat de voorposten door de frontlijn zouden zijn getrokken, de draden van de asperges zou doorknippen. Zonder een vijand in het voorterrein te hebben bespeurd trokken de voorposten terug, waarna ook het scherm volgde te 4.30 uur. Pantserafweergeschut (pag.) bleek nog achter te zijn, waardoor de trekkers hiervan de versperring niet meer konden passeeren en in brand moesten worden gestoken. Bij het terugtrekken bleven veel munitie, dekens en uitrustingstukken in de stelling achter. Vele manschappen eigenden zich in het verlaten Puiflijk onbeheerd staande rijwielen toe. Met de commandogroep trok ik vervolgens over Wamel, Tiel, Kerk-Avezaath (alwaar ik de compagnieën van het bataljon achterhaalde), over Buren naar Beusichem. Zelfs op de pontonbrug bij Tiel nagenoeg geen last van vijandelijke vliegtuigen. Er kwamen overigens aanmerkelijk minder vliegtuigen over, dan op den eersten oorlogsdag. Bommen werden weer niet uitgeworpen. Te Tiel aan de pontonbrug trof ik den Brigade Commandant met zijn Chef Staf. Te ongeveer 12.00 uur aankomst te Beusichem alwaar inkwartiering in alarmkwartieren. Politiewacht en 3 kantonnementswachten uitgezet alsmede een uitkijkpost op den toren met telefonische verbinding met mijn commandopost in 't gemeentehuis. Voorts een piket van 20 man op rijwielen onder een officier aangewezen voor onmiddellijke acties. Telefonische gemeenschap met Commandant 24 R.I. te Maurik tot stand gebracht. Mij gemeld bij Commandant Ve Divisie te Zoelmond. Bleek echter niet onder zijn bevelen te komen maar te blijven onder Commandant Brigade B. |
| 12 Mei | In kwartier bij Van Oordt te Beusichem met Luitenant-Adjudant Vorstenbos en Officier van Gezondheid 1e Klasse Dr. Bierhorst. Des nachts 2 maal gewekt voor onbeteekenende orders. Overigens rustig. Nu en dan een vijandelijk vliegtuig. Geen bommenwerpers. Kantonnementsbevel opgemaakt. Bataljon rustte in onmiddellijke omgeving kwartieren. Om 17.00 uur bezoek van Kapitein Hooij van Brigade B, die mij een mondelinge (voorloopige) mededeeling bracht, dat ik spoedig met het bataljon naar Amerongen zou moeten oprukken. Schriftelijk kreeg ik dit bericht even later geteekend op last van Commandant Brigade B en Commandant 29 R.I. met vermelding van codewoord. Terstond met het bataljon warm gegeten en marschvaardig gemaakt. Tijdens het eten bericht van burgemeester Van Everdingen van Beusichem, dat 2 vijandelijke vliegtuigen waren gedaald bij het veer te Beusichem. Hierheen gedirigeerd de 1e Luitenant Van Ingen met 2 groepen met mitrailleurs op rijwielen. Tegelijk ontving ik telefonisch bericht van Commandant Ve Divisie dat 7 vijandelijke vliegtuigen waren gedaald bij Ravenswaaij. Verzocht beveiliging van zijn commandopost. Kapitein Van Harrevelt met zijn compagnie opdracht gegeven dit te onderzoeken en naar bevind van zaken te handelen. Vervolgens de compagnie overzetten bij Wijk bij Duurstede en daar bij 't bataljon aansluiten. Wanneer dit reeds gepasseerd was, naar Amerongen doormarcheeren en daar aansluiten. Zelf met het bataljon afgemarcheerd te 18.30 uur over de pontonbrug bij Culemborg. 1e Compagnie voorhoede met een Sectie M.C. Van de M.C. twee Secties op de karren gereed voor luchtafweer. Een Sectie van de 2e Compagnie als achterhoede en 2 lichte mitrailleurs tusschen de trein voor beveiliging voertuigen tegen luchtgevaar. Dit was een zeer vermoeiende marsch, waarbij echter slechts eenmaal last werd ondervonden van vijandelijke vliegtuigen. Aankomst te Amerongen op 13 Mei 2.00 uur. |
| 13 Mei | Aankomst van het bataljon te Amerongen om 2.00 uur (nachtmarsch van 35 kilometer). Gemeld bij Commandant 24 R.I. Ongeveer een uur later kwam ook de compagnie Van Harrevelt aan, die ons te Wijk bij Duurstede was misgeloopen. Hij had geen vijandelijke vliegtuigen gezien, was echter wel eenmaal door lichte mitrailleur beschoten maar had niet kunnen vaststellen of dit vijandelijke dan wel eigen troepen waren. Te Amerongen met het bataljon langs den weg gelegen tot 5.00 uur. Omstreeks 4.00 uur passeerden 5 eigen vliegtuigen richting Grebbe. Om 5.00 uur vervoer van het bataljon naar kilometerpaal 107 kunstweg Amerongen - Rhenen. Opdracht onder Commandant 24 R.I. met 11 G.B. de reserve te vormen van IVe Divisie. III-24 R.I. links. Breedte en diepte ongeveer 400 meter, de rechter vleugel aan eindpunt van kunstweg, van kilometerpaal 107 aan den kunstweg Amerongen - Rhenen in Noordelijke richting loopende, front Zuid-Oost. Keukentrein in bosch nabij kunstweg ten Zuiden van hoogte 46.9 vt. 166-443 en gevechtstrein in de boschpunt bij samenkomst ten Oosten van kilometerpaal 105 kunstweg Amerongen - Rhenen vt. 164-443. Medegedeeld werd dat Overste Land met 4 bataljons een aanval zou inzetten vanuit een uitgangsstelling nabij Achterberg vt. 168-442 in Zuidelijke richting met het doel een deuk in de Zuidelijkste deel der Grebbelinie weer recht te maken. Zoo mogelijk den doorgedrongen vijand terug te werpen. Aanval zou worden ondersteund door 300 Engelsche vliegtuigen (die nooit zijn verschenen). Om 6.00 uur had het bataljon zijn opstelling ingenomen waarvan bericht aan Commandant 24 R.I. en Commandant IVe Divisie (Kolonel Van Loon). Beveiliging uitgezet in front, op de flanken en in den rug. Patrouilles in het voorterrein voor opnemen verband met voor mij liggende troepen (8 R.I.). Daarna rusten met bataljon. Wegens verkeerde weg inslaan van keukentrein, kon niet worden gegeten. Volgens opdracht mij gemeld in commandopost Commandant 24 R.I. Deze was bezig bij kilometerpaal 107 de resten van I-24 R.I. (waarbij alleen nog Luitenant Beets) te verzamelen. Deze vroeg en verkreeg toestemming van Commandant IVe Divisie om het Regimentscommando tijdelijk aan mij over te dragen. Terug naar commandopost 24 R.I. na mij overtuigd te hebben, dat III-24 R.I. nog steeds in zijn opstelling lag. Daarbij bleek mij dat het bataljon onder een steeds in intensiviteit toenemend granaatvuur van de vijandelijke artillerie lag. Een voltreffer viel in de compagnie Van Harrevelt (2 dooden en 9 gewonden). De betrokken sectie, die in paniek op de vlucht dreigde te slaan, weer verzameld en toegesproken en in opstelling teruggebracht. Na mijn terugkeer in den commandopost 24 R.I. bleek ook deze onder het granaatvuur der vijandelijke artillerie te liggen. Afgehaald door een motorordonnans van Commandant IVe Divisie. De Kolonel Van Loon gaf mij de opdracht door een kapitein een opnamestelling te doen verkennen, voor 2 bataljons. 2 Mitrailleurcompagnieën in het terrein ten Westen van den kunstweg van school vt. 163-443 naar Veenendaal, frontbreedte 1200 meter. Hieraan voldaan. Om ongeveer 14.30 uur bericht dat sterke vijandelijke afdeelingen werden waargenomen bij Koerheuvel vt. 166-441. Majoor Bender opdracht gegeven met 11 G.B. en 3 compagnieën van III-24 R.I. uitgangsstelling in te nemen in rand bedekte terrein ten Westen van den kunstweg kilometerpaal 107 in Noordelijke richting loopende en met de rechter vleugel aangeleund aan den kunstweg Amerongen - Rhenen. Frontbreedte 1000 meter. Snel voorwaarts gaan tot spoordijk. Deze nemen en mij berichten. Bij het geven van een begin van uitvoering aan deze opdracht telefonisch bericht van Commandant IVe Divisie: "Onmiddellijk terugtrekken in Westelijke richting". Geen vermelding van codewoord. Teruggebeld om bevestiging te krijgen. Geen verbinding meer. Ordonnans gezonden. Bericht terug: "Commandopost onbezet". Later hoorde ik van Kapitein Van Harrevelt, die zijn commandopost had dicht bij dien van Commandant IVe Divisie, dat hem omstreeks 14.30 uur een uit de richting van commandopost IVe Divisie komende legerauto was gepasseerd waaruit hem door wenkende officieren was toegeroepen: "Terugtrekken in Westelijke richting". Waar de Commandant der bij mijn bataljon opgestelde artillerie ook het bericht om terug te trekken had ontvangen en reeds terugtrok, besloot ik ook terug te gaan. De 1e Compagnie onder Kapitein Schorpbier werd opdracht gegeven een opnamestelling in te nemen in de lijn waarin ik volgens opdracht Commandant IVe Divisie een opnamestelling had moeten verkennen. Het Bataljon trok vervolgens in volmaakte orde terug tot Elst waar op last van Commandant IVe Divisie door 2 compagnieën een opnamestelling moest worden ingenomen. Hieraan werd voldaan. Ikzelf ben Commandant IVe Divisie in Amerongen gaan opzoeken om hem te vragen, of hij inderdaad het bevel om terug te trekken had gegeven en geen codewoord had vermeld. Dit werd mij bevestigd. Nadat versche troepen waren aangewezen voor het bezetten van de opnamestelling heb ik het bataljon verzameld en kon te Amerongen worden gerust en gegeten. Commandant 24 R.I. was inmiddels ook teruggekeerd en nam deze het bevel op zich. Om 20.00 uur vertrok het regiment als achterhoederegiment van Amerongen naar Vreeswijk onder Commandant 24 R.I. |
| 14 Mei | Omstreeks 8.00 uur kwam het bataljon na een zeer vermoeiende nachtmarsch te Vreeswijk aan (40 kilometer) en werd gelegerd in de Rooms-katholieke kerk aldaar. Overkomende bommenwerper wierp omstreeks 14.00 uur een bom, waarschijnlijk bedoeld op de kerk. Viel en ontplofte in een 50 meter verder liggende boomgaard. Bataljon in de kerk toegesproken. Nog eenmaal gealarmeerd voor vermeende nadering van vijandelijke pantserwagens (paws.) waarna om ongeveer 16.00 uur tijdens een bijeenkomst van officieren op commandopost 24 R.I. bericht inkwam van capitulatie. |
Afferden, 5 Juni 1940.
De Majoor,
Bataljonscommandant,
(get.) J. de Kruijff.
|
