Dagboek van reserve-kapitein J.J. van Heyst
Dagboek van den waarnemend commandant I-24.R.I.
Reserve Kapitein van Heyst.
Donderdagavond, 9 Mei 1940
Om 22 uur naar bed gegaan. Om 23 uur gewekt door den aalmoezenier Vissers, die mededeelde dat phase 3 was ingetreden: Vrijdag om 4 uur moesten de stellingen bezet zijn. Om 23.15 uur van dienstplichtige W. de Vries bericht ontvangen dat phase 3 was ingetreden.
Vrijdag, 10 Mei 1940
Officieren en onderofficieren laten wekken, daarmede de te neme maatregelen voor 2-I.24.R.I., de voorposten compagnie, besproken.
Om 2.30 uur de reveille laten blazen, vervolgens de voorposten-Compagnie ongewapend laten aantreden op het terrein van pannenfabriek van Derks en Geldens, te Druten. De schutters, helpers en groepscommandanten aangewezen voor het bezetten van de stelling. Direct daarop de aangewezenen gewapend laten aantreden en afmarcheeren. Onmiddellijk na de afmarsch verschenen honderden vliegtuigen boven Druten.
Bericht ontvangen dat phase 4 was ingetreden. De rest der Compagnie laten aantreden en van brood en koffie voorzien.
Om 3.40 uur bericht gezonden aan Commandant 24.R.I. dat de stellingen waren bezet.
De beschieting der vliegtuigen door de luchtdoelbatterij te Puiflijk eerst zonder succes.
Om 4.30 uur valt de eerste Duitsche vliegmachine brandend naar beneden. Draagbaar van de munitie en gereedschapskar wordt gebruikt voor het vervoer van een gewond Duitsch onderofficier.
De goederen-, keuken- en gevechtstrein afgemarcheerd naar Leeuwen.
Met een gevorderde auto de troepen in de stellingen van eten voorzien.
De versperringen aan den Waalbandijk en Koningstraat laten sluiten.
Verder doorgegaan met pionieren.
Berichten ontvangen van de troepen aan het Maas-Waalkanaal: 2 bruggen in handen van den vijand; één brug teruggenomen en daarna laten springen.
Troepen van het Maas-Waalkanaal trekken terug. Om 20 uur komt de Commandant 26.R.I., de overste Land, aan mijn commandopost.
Om 24 uur komt de Commandant - 11 G.B. (Grens Bataljon), majoor Bender aan mijn commandopost. Daarop volgen de beredenen en 1-11 G.B.
Zaterdag 11 Mei 1940 om 1 uur meldt zich Kapitein Hoogeland van 2-11 G.B. aan mijn commandopost en deelt mede dat 3-11 G.B. op één officier na vermist is.
Inmiddels is de versperring aan de Van Heemstrabaan gesloten.
Uit inlichtingen van 11 G.B. blijkt, dat de grensbataljons niet door de Duitschers werden achtervolgd.
De bezetting van de stellingen door de rest van I-24.R.I. om 4 uur gereed.
Om 8.30 brengt Commandant 1-I-24.R.I. de navolgende krijgsgevangenen: G. Ehrhardt; Ernst Palmer; Walter Garrels; Hermann Wurdemaan; Gefr. Rolf Furst; Fritz Neuman; Horst Spephan Uffz; Rudolf Rypka; Gefr. Heinrich Wieting; Willi Ocks Fw; Paul Boemack.
Deze krijgsgevangenen worden doorgezonden naar commandopost Brigade B.
Om 10.00 uur vliegtuig neergeschoten en brandend neergestort in v.t. 167.00 - 431.50; twee man behoorende tot de valschermtroepen gevangengenomen en afgevoerd.
Zaterdag, 11 Mei 1940
Om 3.00 uur order van den Regimentscommandant: het regiment trekt terug over pontonbrug te Tiel de Betuwe in.
De voorposten moeten tot het uiterste stand houden en kunnen eerst terugtrekken op last van Regimentscommandant. Ik geef persoonlijk deze order door aan de groepscommandanten, te weten:
Reserve Eerste Luitenant Hoogewerff, Commandant, groep Koningstraat
Vaandrig Philippe, Commandant, groep van Heemstrabaan
Reserve Eerste Luitenant Tendijck, Commandant, groep Waalbandijk
Reserve Tweede Luitenant Groen, Commandant, groep Ruimzicht.
Ik spreek de mannen moed in. Ik bereid het eventueel terugtrekken van de compagnieën per rijwiel voor. De staf en overige compagnieën van I-24.R.I. hadden den terugtocht van Wamel-Tiel naar Maurik reeds om 1.00 uur aangevangen.
Om 6.00 uur volgt voor 2-I-24.R.I. de order: Voorposten onmiddellijk terug in groepen, via Wamel en Tiel naar Maurik.
Van tevoren mij telefonisch op de hoogte gesteld dat de versperring op den Drutenscheweg bij de Bouwing open is.
De terugtocht begint onmiddellijk. Allen moeten de versperring bij de Bouwing passeeren. Ik begeef mij per rijwiel naar die versperring, maar bevind dat deze gesloten is. Ik laat ijzeren binten tegen de versperring plaatsten. De troep, de zware mitrailleurs en stukken pag kunnen over de versperring. De trekkers moeten blijven staan en worden in brand gestoken.
De terugtocht verloopt verder ordelijk.
Om 12.00 uur heeft Commandant I-24.R.I. zijn geheele bataljon in Maurik.
Zondag,12 Mei 1940
Om 0.00 uur wordt het bataljon verzameld en marcheert via Eck en Wiel over de pontonbrug te Amerongen naar een boschperceel 1 K.M. ten oosten van de bebouwde kom van Amerongen aan den weg Amerongen - Elst.
I-24.R.I. is reserve van het veldleger, ter beschikking aan Commandant IIe Legerkorps (Commandant IVe Divisie).
Het bataljon blijft rusten en zet ter beveiliging eenige wachten uit. Nadat brood en koffie is uitgedeeld wordt de Reserve Kapitein van Heyst van 2-I-24.R.I. belast met de inkwartiering van I-24.R.I. in Amerongen. Om 14.00 uur is de inkwartiering van I-24.R.I. gereed.
Teleurstelling: het bataljon had verwacht in Amerongen te kunnen overnachten, maar wordt om 15.30 uur gealarmeerd. Het bataljon moet een tegenstoot uitvoeren op de Grebbeberg. Onmiddellijk wordt afgemarcheerd. Op uitreiken van middageten kan niet worden gewacht.
Om 18.00 uur is het bataljon aan den westrand van Rhenen.
Daar geeft de Commandant I-24.R.I. zijn orders voor den tegenstoot: het bataljon gereedstellen in het boschperceel noord van den weg Rhenen - Arnhem. Formatie: zie onderstaande tekening.
Elke compagnie had twee secties voor en twee secties compagniesreserve. Aan elke voorsectie was toebedeeld een zware mitrailleur. De gereedstelling ondervond groote moeilijkheden in het bosch. Er bleken onderdelen van andere regimenten in het zelfde vak vooruit te zijn gevonden. Die vooruitgezonden troepen werden voor vijanden aangezien. Met moeite kon het vuur op die eigen troepen worden gestaakt. De linkervoorcompagnie ondervond direct last van artillerievuur. Tegen het vallen van de duisternis had de rechtervoorcompagnie een lijn bereikt loodrecht op den weg Rhenen - Wageningen ter hoogte van den ingang van Ouwehands dierenpark.
Toen de rechtervoorsectie van de rechtervoorcompagnie die lijn had bereikt, kwam een compagnie zware mitrailleurs - naar ik meen van 19 R.I. - onder commando van den Kapitein van Steenbergen in paniek terug stormen. Met veel moeite kon de commandant van de rechtervoorcompagnie den Kapitein van Steenbergen bewegen halt te houden.
De duisternis, het dichte onbekende boschterrein, de prikkeldraadversperringen en landmijnen, het voortdurend geknetter van Duitsche lichte mitrailleurs, de wilde terugtocht van de Compagnie van Steenbergen, die zich inmiddels ook had overgeplant op het escadron wielrijders van Ritmeester van Palland, werkten nadeelig op het moreel van de troepen van I-24.R.I.
Eerst door het goede voorbeeld van het geneeskundig personeel van I-24.R.I. - de officier van Gezondheid Hokse liet de troepenverbandwagen en het geneeskundig personeel onder vijandelijk vuur het viaduct over de spoorlijn bij Rhenen passeeren -was het mogelijk de rest van I-24.R.I. het viaduct over de spoorlijn te Rhenen te doen passeeren. Juist hadden deze troepen het viaduct gepasseerd toen wederom troepen in paniek van de Grebbeberg kwamen terugstormen. Door eigen troepen vermoedelijk Militaire politie werd ten westen van het viaduct op die terugstormende troepen gevuurd.
Slechts een bescheiden deel van I-24.R.I. heeft in den nacht van 12 op 13 Mei 1940 de stellingen van 8.R.I. op de Grebbeberg kunnen bereiken en daar stand gehouden tot Dinsdagavond 14 Mei 1940.
Onder commando van den Luitenant-Kolonel Henning van 8.R.I. is dit gedeelte toen gemarcheerd naar de steenfabriek aan de Rijn en daar gebleven tot Woensdagmiddag 15 Mei 1940 en vervolgens door Commandant 8.R.I. naar huis gezonden.
Gedurende de gevechten op de Grebbeberg heeft elke verbinding met Commandant IVe Divisie ontbroken. Na Zondagmiddag 12 Mei heeft het bataljon geen verdere orders meer ontvangen.
Zooals hiervoor vermeld heeft een deel van I-24.R.I.onder commando van Commandant 8.R.I. stand gehouden in diens commandopost, een ander deel is onder commando van Commandant 24.R.I. in den morgen van 13 Mei wederom voorwaarts gegaan tot de stellingen ten oosten van de spoorlijn Rhenen - Amersfoort, terwijl een gehavend gedeelte zich in den middag van 13 Mei 1940 gemeld heeft bij de verzamelplaats van troepen van de IVe Divisie ten Westen van Rhenen en daar gedeeltelijk zijn voorzien van wapenen en uitrustingstukken.
In den morgen van 14 Mei 1940 - na den terugtocht tot Vreeswijk - bestond het bataljon uit ongeveer 230 man, onder commando van den Reserve Kapitein van Heyst, de Staf onder commando van den Reserve Eerste Luitenant van Helten, 1-I onder commando van den Reserve Eerste Luitenant Quaedvlieg, 2-I onder commando van den Reserve Eerste Luitenant Tendijck, 3-I onder commando van den Reserve Tweede Luitenant Beets en de M.C. onder commando van den cadet-vaandrig Philippa. Verder was aldaar nog aanwezig de Officier van Gezondheid 2e klasse Hokse. De overigen Officieren, onderofficieren, korporaals en manschappen van I-24.R.I. werden vermist, hadden zich bij andere onderdeelen gevoegd of waren huiswaarts gezonden door den commandanten der onderdeelen waarbij zij zich tijdens de gevechten hadden gevoegd.
Vermits de Bataljons Commandant Reserve Kapitein W.H. Bückert vermist is (vermoedelijk krijgsgevangen) heeft ondergeteekende Reserve Kapitein J.J. van Heyst, waarnemend Commandant I-24.R.I., dit dagboek samengesteld, zonder dat ter zijner beschikking waren schriftelijke orders en gevechtsberichten, na verhoor van de thans aanwezige ondercommandanten, officieren, onderofficieren, korporaals en manschappen.
Puiflijk, 4 Juni 1940.
De Commandant I-24.R.I.
De Reserve Kapitein,
J.J. van Heyst.
|
