Ervaar zelf de angst in de loopgraaf
door Dolf Schellekens
Staand in de loopgraaf en kijkend in de richting van Wageningen besef je pas goed hoe groot het offer is geweest dat de Nederlandse soldaten tijdens de slag om de Grebbeberg brachten. De loopgraaf, die deel uitmaakte van de stoplijn, zat op 13 mei 1940 vol met vaak slecht getrainde mannen van verschillende eenheden.
Het waren degenen die nog niet waren gedood of gevlucht, die voor de Duitsers de laatste hindernis vormden op weg naar verovering van de tactisch belangrijke berg. Voor de meeste Nederlandse soldaten was het dag drie op het slagveld, zonder dat ze ook maar een moment waren afgelost. Oververmoeid, psychisch kapot en ongeorganiseerd zaten ze in de loopgraaf, terwijl ze onder granaatvuur werden genomen. En op deze nu zo vredige plek, wisten ze toen, kijkend in oostelijke richting: daar zitten Duitse soldaten, die elk moment tevoorschijn kunnen komen om ons te vermoorden. Het is de kracht van de zichtbaarheid. Het net gerenoveerde stuk loopgraaf naast de Heimersteinse Laan ademt historie. Door te zien hoe het was, voel je de paniek en ruik je het angstzweet.
Aan Nederlandse kant heerste wanorde vanaf praktisch het eerste uur. Meerdere keren werden eigen eenheden beschoten. Leidinggevenden deden vaak maar wat. In die sfeer van chaos moet het een hel geweest zijn in de er nu zo ordelijk bij liggende loopgraaf. "Ze stonden hier man aan man", zegt Brons staand in de stoplijn. "Het moet een enorm gedrang geweest zijn. We hebben hier een stuk van veertig meter zichtbaar gemaakt, maar in werkelijkheid was de linie honderden meters lang. Het verhaal laat zich vertellen aan de hand van sporen in het landschap." Die zijn ook te zien zonder de loopgraaf zichtbaar te maken. "Je kunt het spoor nog zien tussen het eikenhakhout door", zegt Brons en hij wijst vanuit de loopgraaf in zuidelijke richting. "Het zijn indrukwekkende sporen, die de geschiedenis vertellen. Dankzij een subsidie van de stichting Vernieuwing Gelderse Vallei hebben we deze goed zichtbaar kunnen maken. Dit is de lijn waar de meeste Nederlandse slachtoffers zijn gevallen."
Loopgraaf gaat leven lang mee
"Het hout dat we nu hebben gebruikt, kan een leven lang mee", zegt Egbert Koudijs, projectleider namens het Wageningse bouwbedrijf Van Swaay. "Het hout dat eerder werd gebruikt, was niet geschikt voor in de grond. Dat ging rotten." Volgens Koudijs zal dat met het nu gebruikte hout niet gebeuren. "Dat komt van een oude scheepsbodem van een zand- en grintschip. Dat voer tussen Nederland en Duitsland. De planken zijn van oorsprong vijf centimer dik, maar zijn dunner geworden door het schuren van de lading. Het schip heeft nu een staalbodem."
"Hergebruik van hout komt steeds meer in", zegt Koudijs voor wie het een bijzonder project is. "Ik woon zelf in Achterberg, dus het is bij mij in de achtertuin. Verder is het natuurlijk een stuk belangrijke geschiedenis." "We doen als bedrijf ook niet vaak dit soort projecten", zegt Koudijs. "Het is de tweede keer dat we een loopgraaf aanleggen. Het was nog een flinke klus. We zijn twee weken met twee man en een kleine graafmachine bezig geweest."
Bron: De Gelderlander van woensdag 30 november 2011
|
« 2011