Ook de Duitsers verloren hun Grebbeberg
REPORTAGE:
HET ONVERTELDE VERHAAL VAN DE GREBBEBERG ALS DUITSE VERDEDIGINGSLINIE
Van onze verslaggever Peter de Graaf
RHENEN - "Hier is het", zegt archeoloog Ruurd Kok, terwijl hij stil houdt bij een zigzaggende geul in het beukenbos op de Grebbeberg, honderden meters lang. "Een Duitse loopgraaf uit het eind van de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal ligt verborgen onder onze voeten." Hij wijst op een verbindingsloopgraaf naar een vooruitgeschoven positie, vlak tegen de zuidflank van de berg, met zicht op de Betuwe. Enkele meters verderop loopt een andere verbindingsloopgraaf naar een omwalde kuil. "Dit moet een Duitse geschutsstelling zijn geweest, die de Betuwe bestreek", vertelt hij vol geestdrift. "Hier stond mogelijk een Duits infanteriekanon te blaffen."
De Grebbeberg bij Rhenen was tussen 11 en 13 mei 1940 het toneel van de "Slag om de Grebbeberg", Neerlands grootste en bekendste veldslag uit de Tweede Wereldoorlog. Archeologisch adviesbureau RAAP heeft onderzoek gedaan naar oorlogssporen op de berg. Met behulp van oude luchtfoto's en historische bronnen zijn loopgraven en geschutsstellingen in kaart gebracht. De structuur van de Nederlandse loopgraven met commandoposten en schuilplaatsen is nog steeds goed zichtbaar in het terrein. De linie is gericht op het oosten, richting Wageningen. Maar verrassend genoeg ontdekten de archeologen ook een Duitse verdedigingslinie, die bedoeld was om de geallieerde opmars vanuit het Zuiden te stuiten. Volgens Kok wordt deze linie in historische bron nergens vermeld.
"Dat is ook voor mij een verrassing", zegt Hans Brons, bestuurslid van Stichting De Greb, die regelmatig excursies verzorgt in het voormalige oorlogsgebied. Zijn verhaal over de Grebbeberg gaat vooral over die drie meidagen waarin 2500 Nederlandse soldaten het moesten opnemen tegen een Duitse troepenmacht die wel met 20 duizend man kwamen opzetten vanuit het oosten. "Ze hebben het best nog lang volgehouden, ondanks de chaos en slechte leiding", zegt Brons. Aan de andere kant van de berg wijst hij op drie oude beuken, waarvan de stammen vol granaatscherven en andere munitie zitten. "Als je daar met een metaaldetector langsgaat, slaat het apparaat voortdurend aan", aldus Brons. "Hier kun je de oorlog nog horen, zei iemand ooit tegen een groep kinderen." Even verderop is een Nederlandse loopgraaf nagebouwd, over een lengte van ongeveer twintig meter. Donderdagmiddag spelen kinderen er "oorlogje" in. Een gespaard gebleven kazemat kijkt uit over een akker. Op de erebegraafplaats staat een verse grafsteen, bij het graf van "Grebbesoldaat" Wim Brummelhuis die pas onlangs is geïdentificeerd en vorige maand werd herbegraven.
Het onderzoeksrapport "Waardering van oorlogserfgoed - een inventarisatie en waardering van sporen uit de Tweede Wereldoorlog op de Grebbeberg" werd gisteren uitgereikt aan Brons en directeur-rentmeester Marco Glastra van Het Utrechts Landschap. Archeoloog Kok vindt het vreemd dat het tot nu toe ontbreekt aan "een integrale visie op de omgang met oorlogserfgoed". De sporen van loopgraven, mitrailleurnesten of commandoposten in het landschap zijn nog zichtbaar, maar kunnen zomaar aangetast worden door rondlopende Gallowayrunderen of onderhoudsmachines van de bosbeheerder. De archeoloog vindt behoud van dit oorlogserfgoed belangrijk. Een medewerker van Het Utrechts Landschap begrijpt de boodschap: "Hier ga ik niet met machines rijden." Kok zou dolgraag de nieuw ontdekte Duitse loopgraaf nader willen onderzoeken. "Misschien vinden we wel Duitse munitie, insignes of uniformknopen. Misschien zijn de stellingen wel versterkt met deuren uit de huizen in Rhenen. Hier ligt ook het verhaal van de dwangarbeiders die de verdedigingslinie hebben gegraven en volgens bronnen zijn beschoten door de geallieerden."
Bron: De Volkskrant van vrijdag 20 mei 2011
|
2010 »