Betuwestelling » Nederlandse militaire rapporten » 19e Regiment Artillerie (19 R.A.) » Staf 3e Afdeling (St.-III-19 R.A.)

Verslag van Luitenant-Adjudant J.W.J. Köhler

VERSLAG van de KRIJGSHANDELINGEN van 3e Afdeeling 19e Regiment Artillerie
van 9 MEI 1940, 23u 17 tot 14 MEI 1940, 20u 00.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

DONDERDAG, 9 MEI 1940.

23u 17:	Telefonisch bericht van commandant 22e Regiment Artillerie, dat graad van strijdvaardigheid 3 is ingetreden. Direct alarm gemaakt. Dit verliep geheel volgens de verrichtingen.
23u 40:	Telefonisch bericht van commandant 22e Regiment Artillerie: Aan te voeren 100 projectielen per stuk, niet confectioneeren. De batterijen moeten 10 Mei 1940 om 4u 00 tot vuren gereed zijn.

VRIJDAG, 10 MEI 1940.

2u 30:	Afdeelingscommandopost betrokken. Op dit tijdstip is de verbindingsafdeeling reeds langen tijd bezig de verbindingen in orde te maken. In zeer korten tijd is het inrichten van den commandopost gereed.
3u 00 :	Verbindingen met de batterijen gereed.
3u 45 :	De 1e Batterij tot vuren gereed.
4u 05:	Bericht van een groot aantal Duitsche vliegtuigen, waarop hevig wordt geschoten.
5u 00 :	Bericht van Brigade artilleriecommandant: Graad van strijdvaardigheid 4.
5u 25 :	Ordonnans van commandant 22e Regiment Artillerie: Munitie confectioneeren, oorlogstoestand met Duitschland. Er moet geschoten worden op dalende parachutisten.
5u 35 :	De 3e Batterij tot vuren gereed.
5u 40 :	De 2e Batterij tot vuren gereed.
5u 45 :	Waarnemingspost Kesteren heeft telefonische aansluiting met Afdeelingscommandopost.
6u 30 :	Bericht van Verkenner, luitenant de Bruyn, dat parachutisten uit vliegtuigen springen in Nederlandsche militaire kleeding.
7u 15 :	Bericht van Verkenner, luitenant Eilers, dat de waarnemingspost in Kesteren direct gereed gemaakt moet worden (als schoorsteen gecamoufleerde ladder plaatsen).
7u 45 :	Bericht van Brigade A., dat Belgische, Fransche en Engelsche vliegtuigen niet beschoten moeten worden.
9u 45 :	Eerste, doch slechte, telefonische verbindingen met Brigade artilleriecommandant.
10u 10 :	Kapitein adjudant 22e Regiment Artillerie meldt, dat 1200 projectielen met toebehoren toegezonden zullen worden.
	Generale absolutie voor Rooms-Katholieke militairen.
	Luitenant v. Leeuwen gaat de waarnemingspost Kesteren verder afmaken.
....	Gedurende den tijd, welke niet gebruikt werd voor eigenlijke gevechtshandelingen, werden de stellingen zooveel mogelijk verder afgemaakt. Zoo werd voortdurend gewerkt aan de constructie van eenige schuilplaatsen van de Afdeelingscommandopost, daar de betonnen schuilplaatsen nog niet geplaatst waren. Ook in de batterijen waren op dit gebied nog veel dingen te verrichten.
14u 00 :	De nieuwe voorraad munitie is in de 1e batterij reeds ontpakt.
14u 10 :	Bericht van waarnemingspost Ochten vervangen door een telefonische, welke uitstekend werkt.

ZATERDAG, 11 MEI 1940.

1u 30 :	Kapitein Vuurregelingsdienst 22e Regiment Artillerie deelt mede, dat de 3e Afdeeling 19e Regiment Artillerie bestemd wordt als rechtstreeksche steun van 44e Regiment Infanterie en geeft opdracht een telefonische verbinding met commandant 44e Regiment Infanterie aan te leggen.
2u 45 :	Bericht van Brigade artilleriecommandant : Voor de voorposten liggen geen eigen troepen meer, daar de wielrijders zijn teruggetrokken.
	De batterijen gereed stellen op doel 1501.
Plusminus 4u 00 :	De vijand zit in Dodewaard.
Plusminus 8u 00 :	De nieuwe Afdeelingscommandopost (schuilplaats) betrokken.
21u 30 :	Bericht van den Brigade artilleriecommandant: Vuren van de voorposten mogen alleen op last van den Brigade artilleriecommandant afgegeven worden.
21u 35 :	Lichtende bollen waargenomen uit de batterij in de richting Ochten.
21u 45 :	Bericht van Brigade artilleriecommandant, dat vuur 1501 misschien onmiddellijk moet kunnen worden afgegeven. Alle vuren worden slechts op last van den Brigade artilleriecommandant afgegeven.
22u 00 :	Vuur 1501 afgegeven, 1 maal 2 minuten tempo 1.
22u 25 :	De 1e batterij meldt het eerste schot.
22u 26 :	De 1e batterij afgevuurd.
22u 31 :	De 3e batterij afgevuurd.
22u 34 :	De 2e batterij afgevuurd.
	De oorzaak van dit zeer lange oponthoud is, omdat de manschappen nerveus waren, daar zij gedurende de mobilisatie nog niet geschoten hadden, terwijl bovendien dit eerste vuur onder moeilijke omstandigheden, namelijk in donker, moest worden gegeven.
22u 35 :	Waarnemingspost Ochten meldt, dat het vuur zoo goed als niet was waar te nemen. Later werd door de inlichtingendienst van 44e Regiment Infanterie vernomen, dat het vuur geheel goed gelegen had.
23u 15 :	Gemeld aan den Brigade artilleriecommandant dat door de waarnemingspost Ochten lichtbollen zijn waargenomen.
23u 20 :	Bericht van Brigade A dat censuur op de veldpost dient te worden ingesteld.
23u 35 :	De 3e Batterij meldt lichtbollen in de richting van Lienden.

ZONDAG 12 MEI 1940.

1u 15 :	Vliegtuigen overgekomen, welke roode en witte ballen laten vallen boven de linker batterij.
5u 150 :	Linker batterij meldt gasalarm.
6u 10 :	Bericht van den Brigade artilleriecommandant: Alle vuren, die afgegeven moeten worden op last van Brigade commandant of Brigade artilleriecommandant moeten opgedragen worden aan den Afdeelingscommandant, die op zijn beurt de batterijcommandanten opdraagt te vuren.
6u 35 :	Vliegtuigen neergeschoten door 3e Afdeeling 19e Regiment Artillerie.
16u 20 :	Waarnemingspost Ochten meldt een wit licht gezien te hebben.
18u 41 :	Opdracht van Brigade artilleriecommandant tot afgifte van vuur 1501; afloop melden.
18u 58 :	Bericht van Brigade artilleriecommandant: Met 1 laag van 1 batterij dit vuur nogmaals afgeven, doch 1000 meter verder.
19u 03 :	2e batterij meldt dat het tweede vuur afgegeven is.
19u 05 :	1e en 3e batterij melden; dat het vuur afgegeven is.
19u 08 :	Brigade artilleriecommandant gelast: 1 laag met 1 batterij afgegeven op de gehalveerde afstand, zuiver richten.
19u 13 :	Brigade artilleriecommandant verzoekt het vuur op te houden.
19u 15 :	Brigade artilleriecommandant geeft opdracht tot vuren.
19u 15 :	2e batterij meldt: Afgevuurd; waarnemingspost Ochten meldt dat het vuur er precies bovenop ligt; meldingen aan Brigade artilleriecommandant doorgegeven.
19u 34 :	Kapitein Vuurregelingsdienst bericht, dat de batterijen gereedgesteld moeten worden op het stormvuur 531.

MAANDAG 13 MEI 1940.

3u 15:

Opdracht van Brigade artilleriecommandant: Vuur 1501 afgegeven.

....... :

1e batterij afgevuurd; waarnemingspost meldt dat vuur goed ligt.

3u 26 :

2e batterij afgevuurd; waarnemingspost meldt dat vuur goed ligt.

3u 29 :

3e batterij afgevuurd; waarnemingspost meldt dat vuur goed ligt.

5u 15 :

Waarnemingspost Ochten meldt, dat de waarnemingspost onder vuur ligt. De verbinding met de Afdeelingspost is kapot. Verbinding zal voorlopig ingericht worden met Ultra Korte Golf zendapparatuur.

Bij controle is later op den dag onweerlegbaar bewezen, dat de draden van de verbinding zijn doorgeknipt.

6u 00 :

Bericht van den Brigade artilleriecommandant: Batterij gereedstellen op vuur 516. Niet laden.

10u 00 :

Bericht van Brigade artilleriecommandant: vuur 516 afgeven.

10u 10 :

Tijdens het vuur bericht van Artillerieofficier-inlichter (A.O.I.), vuur 3150 m. naar voren verleggen.

10u 15 :

Bericht van waarnemer: Vuur valt in het water, moet 80 o/oo naar links.

13u 15 :

Melding waarnemingspost Ochten: 3 pantservaartuigen komen de Waal afzakken.

13u 20 :

Bericht van Brigade artilleriecommandant: vuur 514w afgeven.

13u 21 :

Vraag aan waarnemer in Ochten, of vuur 514w is waar te nemen.

13u 25 :

Melding waarnemingspost Ochten: vuur heeft geen nut. Hierop vuur gestaakt.

13u 26 :

Melding waarnemingspost Ochten: Schepen steken over van Druten naar aanleghoofd Dodewaard. Dit doorgegeven aan Brigade artilleriecommandant.

13u 35 :

Gevraagd aan Brigade artilleriecommandant, of op aanlegsteiger gevuurd mag worden, daar dit onmiddellijk mogelijk is (vuur 1501 8.150 meter verder).

13u 40 :

Bericht van Brigade artilleriecommandant: vuur 1501 8.150 meter verder afgegeven. Een vuurstoot 3 minuten tempo 1.

13u 47 :

Eerste schot.

13u 49 :

Melding waarnemingspost Ochten: vuur 20 o/oo naar links verleggen (dit geschiedde, omdat ook naast het aanleghoofd, namelijk op een scheepswerf geland kon worden). Het eerste vuur lag precies op zijn plaats.

13u 51 :

Vuur 1501 opnieuw afgegeven: 20 o/oo meer.

13u 56 :

Verloop van vuur gemeld aan Brigade artilleriecommandant.

14u 150 :

Opdracht Brigade artilleriecommandant: afgegeven vuur midden tusschen vuur 1501 en 519 van 44e Regiment Infanterie. Dit bleek te zijn vuur 1506 van den Brigade artilleriecommandant. Werd afgegeven, halt gecommandeerd door Artillerieofficier-inlichter omdat het vuur gedeeltelijk in eigen troepen viel. De waarnemingspost Ochten meldde dat de lengte goed was, doch dat de breedte niet gecontroleerd kon worden.

Plusminus 15u 00 :

Telefonisch bericht van Brigade, dat met de mogelijkheid rekening moet worden gehouden, dat moet worden teruggetrokken. Goederenwagens zoveel mogelijk model bepakken.

Geïnformeerd, wat met de vuurmonden en beddingwagens moet gebeuren. Brigade artilleriecommandant antwoordt: Geen vuurmonden mee, dus ook geen beddingwagens. Hierop geantwoord, dat gaarne geprobeerd zal worden de vuurmonden mede te nemen. Brigade artilleriecommandant geeft toestemming om de paarden hiervoor aan te trekken.

15u 30 :

Commandant 3e batterij meldt, dat de 3e batterij onder vuur benomen wordt. Dit gemeld aan Brigade artilleriecommandant. Manschappen in de schuilplaatsen.

15u 35 :

Commandant 3e batterij meldt, dat de vijand voor de stelling staat. De Afdeelingscommandant informeert, of met Granaatkartetsen oost kan worden gevuurd. Dit is volgens commandant 3e Batterij niet mogelijk wegens voor de stelling aanwezige, terugtrekkende, infanterie. De Afdeelingscommandant geeft hierop last de afsluitstukken onklaar te maken. Hij meldt dit aan den Brigade artilleriecommandant, doch krijgt de kapitein adjudant te spreken wien hij orders vraagt. Hij verneemt order tot terugtrekken (aantekening in de kantlijn: "dit is onjuist kapitein adjudant heeft geen order gegeven") te ontvangen, en volgt deze order op. Bij nader informatie blijkt, dat hier een misverstand in het spel is geweest. Hierop wordt de stelling wederom bezet, wat zeer snel in zijn werk is gegaan, zonder eenige moeilijkheden met de troep, die zich in dezen van een bijzonder goede zijde heeft doen kennen. Er wordt getracht de vuurmonden toch weer bruikbaar te maken en te

Plusminus 18u 00 :

meldt commandant 1e Batterij, dat de batterij wederom tot vuren gereed is. Voorts wordt gemeld, dat de 2e batterij binnen 1 1/2 uur 2 stukken tot vuren gereed kan hebben, en de 3e batterij na plusminus 1/2 uur eveneens 2 stukken.

Plusminus 17u 45 :

Bericht van Brigade artilleriecommandant, dat de Afdeelingscommandant, welke order heeft gekregen in den loop van de avond terug te trekken. Zooveel mogelijk munitie medenemen, de rest onbruikbaar maken.

Plusminus 20u 30 :

Afmarsch van den Staf uit de Afdeelingscommandopost. De voertuigen van de Munitie Colonne zijn inmiddels aangekomen, waarmede een groot deel van de munitie in de Linge wordt gestort, en een klein deel wordt medegenomen. Ook de paarden van de batterijen zijn inmiddels aanwezig, en de stukken worden uit de stelling gereden.

Plusminus 22u 00 :

De colonne van de Staf en Munitie Colonne worden bij de Groote Brug geformeerd, daarachter 44e Regiment Infanterie moest worden afgemarcheerd, wordt pas vertrokken om 23u 30, voorop de Munitie Colonne, vervolgens de Staf, daarachter de 3e Batterij. De 1e en 2e Batterij hebben afzonderlijk afgemarcheerd, daar zij wat later uit de stelling vertrokken zijn. De 2e batterij heeft hierbij 1 stuk moeten achterlaten, dat de tegen de dekking vast liep. De terugtocht geschiedde zeer ordelijk via Zoelen, Buren, Buurmalsen, Leerdam, Everdingen. Dekking tegen luchtwaarneming was vrijwel niet aanwezig, terwijl het grootste deel van de tocht, namelijk vanaf Buurmalsen, bij daglicht afgelegd moest worden. Aankomst te Everdingen te plusminus 10u 30, alwaar kwartier voorbereid werd. Na contact van den Verkenning-Officier, luitenant Eilers, met den Brigade artilleriecommandant, bleek het legeringsgebied Hagestein te zijn. Hier werd door den Brigade artilleriecommandant voor de Afdeeling 24 uur rust gecommandeerd, waarop des avonds te plusminus 20u 00 het bericht van de overgave van het Nederlandsche Leger volgde.

Opgemaakt te Velde, den 17den Mei 1940.

Commandant 3e Afdeeling 19e Regiment Artillerie
o/l De Luitenant-Adjudant:

(J.W.J. Köhler)

Brondocument
(PDF, 2.84 MB)

Dagboek 10 t/m 13 mei 1940 van III-19 R.A. »

« Staf 3e Afdeling (St.-III-19 R.A.)