Betuwestelling » Nederlandse militaire rapporten » Staf (St.-46 R.I.) » Staf (St.-46 R.I.)

Verslag van reserve Luitenant-Kolonel J.M. Kolff

VERSLAG VAN ONTVANGEN BERICHTEN EN GEGEVEN BEVELEN.
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

Doorgezonden beteekent: "doorzending van het zelfde bericht
aan Commandant Brigade A."
- - - - - - - - - - - -

DONDERDAG 9 MEI 1940.
1. 22.45 uur Bericht van Commandant Brigade A.: "Er komen zeer verontrustende berichten van de Duitsche grens. Graad van strijdvaardigheid 3 moet op 10 Mei te 4.00 uur zijn ingenomen."

 
VRIJDAG 10 MEI 1940.
1. 4.00 uur Aan Commandant Brigade A wordt gemeld: "Commandoposten bezet."
2. 4.30 uur Aan de onderdeelen van het regiment bevolen: "Graad van strijdvaardigheid 4 innemen."
3. 5.10 uur Aan Commandant Brigade A. gemeld: "Vijandelijk vliegtuig stort na beschieting onzerzijds brandend omlaag, 300 meter zuidoost van de commandopost 46e Regiment Infanterie.
4. 5.30 uur Commandant voorposten meldt: "Ontvang vuur van stekende vliegtuigen." (doorgezonden).
5. 5.30 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "Vijandelijke vliegtuigen steken en vuren op liniedijk. Worden door mij krachtig onder vuur genomen."
6. 5.40 uur De berichten 4 en 5, zoomede bericht: "Onafgebroken vliegen sterke eskaders vliegtuigen aan zuidoosten naar noordwesten over mijn commandopost, hoogte plusminus 2000 meter." gezonden aan Commandant Brigade A.
7. 6.20 uur Commandant voorposten meldt: "Duitsch vliegtuig neergehaald" (doorgezonden)
8. 6.50 uur Commandant Regimentspatrouille meldt: "Verband opgenomen met Commandant 6e eskadron 1e Regiment Huzaren" (doorgezonden).
9. 8.05 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "Een vliegtuig steekt en vuurt op mijn commandopost."
10. 8.36 uur Vijandelijk vliegtuig stort brandend neer, richting Ochten. (doorgezonden).
11. 8.37 uur Bevel Commandant Brigade A: "Alle geheime- en persoonlijke bescheiden welke niet meer noodzakelijk zijn, vernietigen."
12. 8.45 uur Commandopost voorposten meldt: "Bericht ontvangen van Commandant Regimentswielrijderspatrouille dat deze verband heeft opgenomen met Commandant 6e eskadron 1e Regiment Huzaren. Geen bijzonderheden te melden."
13. 13.15 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Huizen voor de frontlijn, waarvoor machtiging aan Commandant Brigade A. was verzocht, deze op te ruimen, branden."
14. 14.45 uur Eerste mededeeling van gegevens ontvangen (brief Commandant Brigade A. d.d. 10-5-'40 nr. 663 G.)
15. 15.38 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Vijandelijke bommenwerpers werpen bommen af boven Rhenen." (doorgegeven).
16. 17.20 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Vijandelijke vliegtuigen werpen bommen in de richting Achterberg." (doorgegeven).
17. 17.30 uur Regimentscommandant bepaalt, dat stukken pantserafweergeschut opgesteld frontlijn II en III onder rechtstreeks bevel van Bataljonscommandanten komen.
18. 17.45 uur Commandant Brigade A. meldt de mogelijkheid van hulp van Engelsche vliegtuigen, herkenbaar aan een toestel dat onder het vliegtuig hangt en eruit ziet als een ring. (doorgezonden aan onderdeelen).
19. 20.30 uur Commandant Regimentswielrijderspatrouille meldt: "Vijand bij Huissen door den Rijn getrokken. Sterkte onbekend." (doorgezonden)
20. 20.45 uur Commandant voorposten meldt: "Vijandelijk vliegtuig 200 meter voor Maneswaard neergeschoten. Inzittende Feldwebel gevangen genomen."
21. 22.40 uur Hoofdkwartier Veldleger meldt: "S.S. troepen nemen in zwarte uniform aan den strijd deel. Tevens bericht van aankomst Fransche troepen in Noord-Brabant.
22. 22.45 uur Bericht ontvangen, dat Groep Betuwe is teruggetrokken.

 
ZATERDAG 11 MEI 1940.
1. 2.30 uur Commandant Regimentswielrijderspatrouille meldt: "Het terrein westelijk van de lijn Hemmen - Randwijk is vrij van vijand." (doorgezonden).
2. 8.44 uur Regimentscommandant bepaalt: "Asperges in spoorbaan onmiddellijk sluiten, draden doorknippen, paalhindernissen van voorposten sluiten met uitzondering van een paal om wielrijders door te laten. Paalhindernis voor hoofdweerstandslijn sluiten met uitzondering gat voor wielrijders. Hier geen draden doorknippen. Voor betonhindernissen volgen nadere orders.
3. 8.45 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Vijandelijke granaat valt op zware mitrailleur opstelling U.; bediening niet getroffen, stuk niet beschadigd. Nieuwe opstelling wordt ingericht."
4. 10.40 uur Commandant voorposten meldt: "Het Duitsche vliegtuig, neergestort nabij Maneswaard, ingevolge Uwe opdracht verbrand."
5. 10.55 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Er valt eenig granaatvuur in mijn stelling."(doorgezonden)
6. 11.25 uur Commandant voorposten meldt: "Het terrein westelijk van de lijn Hemmen - Randwijk is nog steeds vrij van vijand. Ontvang vijandelijk artillerievuur uit de richting Renkum."(doorgezonden)
7. 11.37 uur Commandant 46e Compagnie Mortieren meldt: "Vijandelijk granaatvuur valt in de omgeving van de spoorbaan Kesteren - Rhenen ter hoogte van paal 21." (doorgezonden)
8. 13.05 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Boven eigen stelling een Nederlandsch vliegtuig waargenomen." (doorgezonden)
9. 13.40 uur Commandant voorposten meldt: "Het Opheusder veer ligt onvernield aan den noordelijke Rijnoever." (doorgezonden, met verzoek, om door zorg IV Divisie het veer te vernielen).
10. 15.25 uur Telefonisch verband opgenomen met 44e Regiment Infanterie. Melding, dat wielrijderspatrouille 44e Regiment Infanterie voor vijandelijke overmacht is teruggeweken tot achter de voorposten.
11. 16.00 uur Commandant voorposten meldt: "Opstellingen bij Maneswaard en aan den Bandijk ontvangen hevig vijandelijk zware mitrailleurvuur vanaf den noordelijke Rijnoever." (doorgezonden)
12. 16.40 uur Commandant voorposten meldt: "Commandant Regimentswielrijderspatrouille meldt mij, dat vijandelijke gemotoriseerde troepen Wageningen zijn binnengerukt. Vijandelijke patrouille zijn waargenomen te Zetten." (doorgezonden)
13. 16.41 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Waargenomen door linker voorcompagnie aan noordoever Rijn zuidelijk van Koningstafel 6 manschappen met witte vlag, gaande in westelijke richting." (doorgezonden idem aan Commandant 1e Bataljon 8e Regiment Infanterie)
14. 16.50 uur Telefonische verbinding met voorposten verbroken. Het verband wordt onderhouden door motorordonnansen, later ook postduiven.
Commandant 46e Regiment Infanterie verzoekt aan Commandant Brigade A. beschikbaarstelling van telefoondraad.
15. 17.00 uur Chef Regimentshulpverbandpost meldt: "Hulpverbandpost is door mij 500 meter oostelijk verplaatst wegens het in de nabijheid inslaan van vijandelijke artillerie projectielen." (doorgezonden)
16. 17.00 uur Verzoek van Commandant 46e Regiment Infanterie aan Commandant Brigade A. (zie bericht nr. 15) luidende: "Ik verzoek om 4 gewonden-auto's 500 meter ten westen van nieuwe hulpverbandpost op te stellen wegens ontbreken van telefonische verbinding." (door Commandant Brigade A. toegestaan)
17. 17.37 uur Commandant linker voorcompagnie 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie meldt: "Nederlandsche soldaten, sterkte plusminus 50 man, trekken uit Grebbestelling in westelijke richting terug. 1 Officier met 10 man, later nog plusminus 40 man maken gebruik van roeibootjes pontveer noordelijk van Opheusden en gaan over naar zuidelijke oever." In Regimentscommandopost ondervraagd, blijken zij te behooren tot 1e Bataljon 8e Regiment Infanterie Den Luitenant Lindeman wordt gelast zich te melden bij Commandant Brigade A.
18. 18.38 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Nadat tevergeefs getracht is, ponton pontveer Opheusden onklaar te maken door zware mitrailleur vuur, opdracht gegeven aan pantserafweergeschut. welke ponton heeft stukgeschoten."
19. 18.47 uur Regiments Gasofficier meldt: "Blijkens mededeeling Brigade Gasofficier moet er rekening mee worden gehouden, dat de vijand gebruik maakt van langzaam dalende ballonnetjes, welke arsinen zouden kunnen bevatten.
20. 19.20 uur Commandant voorposten meldt per postduif: "Vijandelijke lichte strijdkrachten in opmarsch vanuit de lijn Hemmen - Randwijk. Regimentswielrijderspatrouille is teruggetrokken." (doorgezonden).
21. 19.28 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Er valt mitrailleur vuur op mijn frontlijn." (doorgezonden)
22. 20.05 uur Commandant voorposten meldt: "Mijn voorposten worden door vijand aangevallen vanuit Lakemond. Verzoeke afsluitingsvuur 527." (doorgezonden en vuur aangevraagd, hetwelk voor de helft wordt afgegeven).
23. 20.40 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Een roode vuurbal gezien, richting Opheusden." (doorgezonden)
24. Voorts tot 0.00 uur Melding van de verschillende onderdeelen over waardering van vuurwerkseinen (roode ballen) in het voorterrein. (doorgezonden)

 
ZONDAG 12 MEI 1940.
1. 0.46 tot 2.00 uur Melding van de Regimentsuitkijkpost en in de voorcompagnie van waarnemingen van roode ballen voor de eigen voorposten en boven het inundatiegebied in het vak van 44e Regiment Infanterie (doorgezonden)
2. 1.20 uur Commandant 46e Compagnie Mortieren meldt: "Vliegtuig waargenomen, voorzien van een oranje en wit licht." (doorgezonden en doorgegeven aan de onderdeelen, dat het een vijandelijk vliegtuig is).
3. 9.10 uur Bericht gezonden aan Commandant linker voorbataljon: "Hulppost 3 blijkt onbezet. Verzoeke maatregelen te treffen dat Hulppost 2 tevens hulp verleend aan rechter voorbataljon."
4. 9.20 uur Commandant 46e Regiment Infanterie verzoekt Chef Hulpverbandpost personeel voor bezetting Hulppost 3, daar Dr. RENOUT met zijn personeel zijn post heeft verlaten.
5. 9.27 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "Vijandelijke artillerie schiet blijkbaar in op toren van Opheusden (doorgezonden en gevraagd toren te laten vernielen).
6. 10.25 uur Telefonische verbinding met voorposten hersteld. (doorgezonden).
7. 11.20 uur Commandant voorposten meldt: "Het stuk 6 Veld, opgesteld bij paal 17 spoorbaan Kesteren - Zetten stelt een vijandelijk motorzijspan en pantserwagen buiten gevecht op den weg loopende zuidelijk en parallel aan deze spoorbaan, op plusminus 100 meter oostelijk van de opstellingsplaats. De gevluchte bediening wordt in een in de nabijheid staand huis onder vuur genomen." (doorgezonden)
8. 11.25 uur Telefonische verbinding met voorposten wederom verbroken (doorgezonden)
9. 11.39 uur Commandant voorposten meldt: "Stuk 6 Veld, opgesteld bij paal 17 spoorbaan Kesteren - Zetten is door vijandelijke artillerie buiten gevecht gesteld. Bediening trekt in westelijke richting terug."
10. 11.40 uur Commandant 46e Regiment Infanterie draagt Commandant voorposten op stuk pantserafweergeschut opgesteld bij Maneswaard in stelling te brengen bij paal 17.
11. 12.15 uur Commandant voorposten meldt: "Stuk pantserafweergeschut staat in stelling bij paal 17." (doorgezonden).
12. 14.30 uur Commandant voorposten meldt: "Er wordt een tegenaanval voorbereid noordelijk van de Rijn door troepen van Brigade B. en 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie met opdracht de voorpostenstrook van IV Divisie te heroveren."
13. 14.45 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Storend vijandelijk artillerievuur, ter breedte van plusminus 250 meter en ter diepte van 1000 meter valt zuidelijk van de Rijn de Spees - Oude Park."
14. 14.50 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "Toren van Opheusden ingestort." (doorgezonden)
15. 17.00 uur Commandant Peloton 6e eskadron 1e Regiment Huzaren meldt: "Vijandelijke pantserwagens waargenomen. Begeven zich van Zetten naar Andelst." (doorgezonden)
16. 17.26 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "2 Burgers, verdacht van spionage, zijn in het vak van Commandant rechter voorcompagnie neergeschoten." (doorgezonden).
17. 17.30 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "3 Fransche- of Engelsche vliegtuigen bombardeeren Wageningen. Het zijn tweedekkers." (doorgezonden).
18. 17.32 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Vijand is doorgedrongen tot oostelijke rand Grebbeberg."
19. 17.33 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft aan Commandant Stoplijn (Regimentsreserve) het volgend bevel: "Uw compagnie (min een sectie), waaraan toegevoegd de twee zware mitrailleurs uit de stoplijn, neemt stelling aan den Marsdijk à cheval van den spoorweg Kesteren - Rhenen, front Noord. U krijgt bovendien ter beschikking 2 sectiën van 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie, welke sectiën door U à cheval van den spoorbaan Kesteren - Rhenen ter hoogte van de noordelijke poort als compagniesreserve worden opgesteld.
Voorts 2 stukken pantserafweergeschut, door U op te stellen tegenover Rhenensche brug, teneinde vijandelijke vecht- en pantserwagens te beletten deze brug te overschrijden.
Rechtergrens de Ambtse - de Peppel; linkergrens verharde weg plusminus 500 meter westelijk en parallel met de spoorbaan Kesteren - Rhenen. Taak: Den vijand den overgang van de Rhenensche brug en over den Rijn beletten. Hardnekkig standhouden. Uw commandopost blijft "Huis ter Lede".
Ik verzoek U mij een eenvoudige schets en vuurplan te doen toekomen. Van heden af bent U Commandant linkerflankdekking.
20. 17.36 uur Commandant 46e Regiment Infanterie vraagt Commandant Brigade A., gezien het doordringen van den vijand in vak 8e Regiment Infanterie ten noorden van Rijn, troepen om linkerflank te dekken, tusschen voorposten en frontlijn.
21. 17.40 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft opdracht zware mitrailleur, opgesteld oostelijk van Ambtse, van front te laten veranderen en vuur uit te brengen linkergrens Griftbrug oostelijk van Grebbeberg rechtergrens driesprong van wegen Grebbedijk met weg naar Opheusder veer. Alle vijandelijke doelen in deze sector krachtig onder vuur nemen.
22. 18.10 uur Commandant Brigade A. meldt: "Teneinde linkerflank tusschen voorposten en hoofdweerstandslijn te dekken en tegenaanval te steunen wordt Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie ter Uwer beschikking gesteld."
23. 18.20 uur Commandant Brigade A. meldt, dat Nederlandsche vliegtuigen boven ons gebied zullen verschijnen.
24. 18.30 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "Nabij commandopost van rechter voorcompagnie hebben Nederlandsche vliegtuigen 3 voorwerpen afgeworpen (blijken bij onderzoek onontplofte bommen te zijn.)
25. 19.45 uur Commandant voorposten meldt: "Nederlandsch Vliegtuig is circa 100 meter oostelijk van commandopost weerstandslijn nabij Bandijk door Duitsch vliegtuig neergehaald. Sergeanten ROELOFSEN EN HOLTZ zijn gewond." (doorgezonden)
26. 20.07 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Vuurwerksein een witte ster waargenomen aan de noordelijke oever Rijn zuidelijk van Grebbeberg."(doorgezonden).
27. 20.11 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Vuurwerksein een roode ster waargenomen ter hoogte van Doodewaard" (doorgezonden).
28. 21.00 uur Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie meldt zich op Regimentscommandopost en ontvangt het navolgend bevel: "Eigen voorposten houden stand. Regimentswielrijderspatrouille bevindt zich nog in het voorterrein. De voorposten in vak 8e Regiment Infanterie noordelijk van de Rijn oostelijk rand Grebbeberg. Teneinde de flank van het Regiments (tevens Brigade) vak naar het noorden te dekken tusschen voorposten en frontlijn krijgt U de navolgende opdracht: Uw compagnie neemt stelling aan den Rijnbandijk, oostelijk begrensd door weg naar Maneswaard en westelijk door een lijn gaande door viersprong van wegen zuidelijk van Veerhuis - Veerhuis. De sectiën op te stellen met een onderlinge tusschenruimte van pluminus 250 meter. Zoo mogelijk een sectie bij Veerhuis plaatsen.
Vuuropdracht:
a. afsluitingsvuren voorbereiden op ten 1e de Grebbebrug; ten 2e driesprong van wegen zuidelijk van Livonia.
b. alle vijandelijke doelen in het aangegeven vak krachtig onder vuur nemen.
Zooveel mogelijk voor opstelling der zware mitrailleurs gebruik maken van de huizen welke tegen de noordzijde van den Rijnbandijk staan. Ik verzoek U mij een eenvoudige schets en vuurplan te doen toekomen.
29. 21.10 uur Kapitein PLAIZIER en Luitenant Van AKKERVEEKEN melden zich teneinde mijnen te leggen op de Rhenensche brug.
Regimentscommandant verzoekt om den volgenden dag de bommen, afgeworpen door Nederlandsche vliegtuigen in vak rechter voorcompagnie te demonteeren.
30. 21.20 uur Commandant Brigade A. geeft opdracht, de mijnen op de Rhenensche brug niet scherp te laten stellen. Er moeten pioniers bij achterblijven, die dit zo noodig snel moeten verrichten.
31. 23.55 uur Commandant Brigade A. meldt dat de tegenaanval eerst den volgenden morgen zal worden ingezet.
Verzocht wordt alle mogelijke vuursteun te verleenen onder meer doorgegeven aan Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie.

 
MAANDAG 13 MEI 1940.
1. 5.00 uur Commandant voorposten meldt: "Noordelijk van de Rijn hevig artillerievuur. 100 meter noordelijk van steenfabriek (vierkant 171-90; 439-90) is vijandelijke artillerie in stelling gekomen.
Bij de voorposten gedurende den nacht geen bijzonderheden (6.15 doorgezonden, per ordonnans ontvangen, aangezien telefonische verbindingen defect.
2. 6.30 uur Commandant voorposten meldt: "Vanaf de Molen waargenomen, dat op Rijndijk noordelijk van den Rijn eenige artillerie met bespanningen trok van Grebbeberg richting Wageningen, Sterkte onbekend. Eenige wielrijders plusminus 25 reden van Wageningen in westelijke richting." (doorgezonden)
3. 6.40 uur Van Commandant 46e Regiment Infanterie aan Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie.
Bericht nr. 2 doorgegeven. Ik verzoek U deze doelen krachtig onder vuur te nemen.
4. 7.50 uur Commandant 44e Regiment Infanterie meldt desgevraagd: "De voorposten in het vak Ochten zijn teruggenomen." (doorgezonden, idem Commandant voorposten en rechter voorbataljon)
5. 8.05 uur Commandant 46e Regiment Infanterie gelast naar aanleiding van bericht 4 aan Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie: "1 sectie, opgesteld op Uw rechterflank nabij Opheusden meldt zich ten spoedigste bij Commandant voorposten, wordt onder diens bevelen gesteld."
6. 8.05 uur Bevel Commandant 46e Regiment Infanterie aan Commandant voorposten: "U krijgt onder Uw bevelen een sectie, Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie. De voorposten vak Ochten zijn teruggenomen. Ik verzoek U de sectie Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie opstelling te doen innemen nabij paal 17 teneinde een doordringen van den vijand uit zuidoostelijke of zuidelijke richting te verhinderen.
7. 8.16 uur Commandant 46e Regiment Infanterie meldt aan Commandant 2e bataljon en 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie en Commandant linker flankdekking: "Alle verbindingen met de beide voorbataljons en Commandant linker flankdekking zijn verbroken. Houdt mij op de hoogte door middel van ordonnansen. Spoorbrug bij Rhenen zal worden opgeblazen.
Commandant 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie zal maatregelen treffen. Dat eigen troepen niet door brokstukken worden getroffen."
8. 8.30 uur Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie meldt: "De artillerie welke van Grebbeberg in oostelijke richting naar Wageningen terugtrekt, is Nederlandsche artillerie. Hedenochtend in de vroegte was duidelijk te horen: "Stil nu met de paarden" (doorgezonden met verzoek om mede te deelen, of dit bericht juist kan zijn).
9. 8.40 uur Bericht ontvangen van Commandant Brigade A.: "Alles wat zich oostelijk van Grebbeberg bevindt, zijn vijandelijke troepen en moeten door ons troepen onder vuur worden genomen. (doorgezonden aan Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie, met opdracht thans onmiddellijk het vuur te openen).
10. 8.42 uur Commandant voorposten meldt: "Vijandelijke artillerie opgesteld noordelijk van Rijn zwijgt. Linge slechts plusminus 3 centimeter gerezen; het terrein zuidelijk van Spoorbaan blijft droog" (doorgezonden)
11. 9.15 uur Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie meldt: "Vijandelijke motorordonnansen, personenauto, patrouilles en pantserwagen, zich bewegende over Grebbedijk, werden door mij onder vuur genomen. Dit vuur beantwoordde de vijand onmiddellijk met mortiervuur. Sergeant de HAAN gewond en afgevoerd.
12. 10.00 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Vijandelijk artillerievuur ten noorden van den Rijn in de onmiddellijke nabijheid van de brug." (doorgegeven)
13. 10.15 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Vijandelijke artillerie opgesteld Blauwe Kamer trekt na beschieting door onze artillerie terug richting Wageningen (doorgezonden).
14. 10.15 uur Commandant voorposten meldt: "Postduiven ontvangen." (11.00 bij Regimentscommandant)
15. 11.10 uur Commandant rechter voorcompagnie verzoekt watertoren Kesteren te vernielen, aangezien vijandelijke artillerie deze toren als inschietpunt bezigt. (doorgezonden met verzoek de vernieling te laten uitvoeren).
16. 11.35 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Thans nog slechts eenig geweervuur." (doorgezonden)
17. 12.05 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Aan noordzijde Rijn, ter hoogte Rhenensche veer trekken soldaten terug in westelijke richting. Sterkte circa een compagnie, voorafgegaan door een witte vlag." (doorgezonden)
18. 12.05 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Aan westelijke rand Rhenen trekken veel terug, blijkbaar Nederlanders daar Duitsche vliegtuigen er op vuren. Op de Rhenensche brug geen troepen." (doorgezonden)
19. 12.06 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "4 Nederlandsche vliegtuigen worden achtervolgd door 2 Duitsche. Op de laatste wordt gevuurd."
20. 12.15 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Zuidrand van Grebbeberg bezet door vijandelijke patrouilles; tracht de doelen aldaar onder vuur te nemen." (doorgezonden)
21. 12.18 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Rhenen en terrein noordelijk hiervan ligt onder hevig vijandelijk artillerievuur." (doorgezonden met verzoek Rhenensche brug te vernielen)
22. 12.23 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Kleine Duitsche patrouilles, de uniform is duidelijk te onderscheiden, aan de zuidzijde Grebbeberg waargenomen." (doorgezonden).
23. 12.32 uur Commandant Brigade A. meldt: "Wielrijderspatrouille gaat naar Rijn voor verkenning noordelijke oever." Aan Commandant IV Divisie is verzocht de spoorbrug te doen springen."
24. 12.45 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft de volgende order:
"Verzoeke uit te geven, dat de huizen niet geplunderd worden. Mij bereiken hierover klachten." (doorgezonden aan de onderdeelen).
25. 12.55 uur Commandant Brigade A. geeft order: "De Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie zoodanig opstellen, dat zij in noordelijke richting vuur kan brengen rechts tot Opheusden, links tot de Ambtse."
26. 13.00 uur Van Commandant 46e Regiment Infanterie aan Commandant Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie: "linker sectie blijft ter plaatse; een sectie opstellen nabij snijpunt coördinaten 30 met Bandijk; een sectie bij de Ambtse; 4e sectie blijft ter plaatse paal 17 spoorbaan Kesteren - Nijmegen.
Neem alle vijandelijke doelen noordelijk van de Rijn krachtig onder vuur."
27. 13.05 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Eigen en Duitsche troepen wisselen over en weer mitrailleur- en geweervuur plusminus 200 meter oostelijk van de kerk te Rhenen"(doorgezonden).
28. 13.07 uur Commandant voorposten meldt: "(postduifbericht verzonden 11.30) Op alle zich vertoonende doelen oostelijk van de Spees - Grebbe wordt vuur gebracht. Op Maneswaard is waargenomen het terugtrekken van eenig vijandelijk geschut in oostelijke richting. Vijandelijk artillerievuur, afgegeven uit oostelijke rand Wageningen valt op zuidwestelijke uitgang Opheusden. Tegelijkertijd een vijandelijk verkenningsvliegtuig boven Opheusden waargenomen." (doorgezonden).
29. 13.30 uur Regimentsuitkijkpost meldt telefonisch: "3 bommenwerpers gooien bommen uit op westelijke rand van Grebbeberg. Het aantal is vermeerderd. Het zijn er nu 12, thans 27." (doorgezonden)
30. 15.10 uur Commandant Brigade A. gelast: "alle voertuigen onmiddellijk bepakken." (doorgegeven aan alle onderdeelen).
31. 15.15 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Vijandelijk artillerie komt in stelling bij "de Blauwe Kamer" (doorgezonden)
32. 15.15 uur Commandant voorposten meldt: "(bericht afgezonden per ordonnans te 13.40) Bij de voorposten geen bijzonderheden. In het voorterrein geen beweging." (doorgezonden)
33. 16.10 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Viaduct over spoorbaan nabij station Rhenen is getroffen. Groote rookkolommen stijgen op." (doorgezonden)
34. 16.20 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Onze zware mitrailleurs opgesteld nabij Rhenensche brug liggen onder zwaar vijandelijk artillerievuur." (doorgezonden)
35. 16.30 uur Commandant linker flankdekking meldt: "Het opblazen der bruggen mislukt. Twee Duitsche mitrailleurs nemen opstelling in tegenover ons op de brug aan den noordelijke oever. Sectie mortieren opgesteld in de stoplijn neemt deze doelen onder vuur, waarna zij zwijgen." (doorgegeven).
36. 16.45 uur Commandant 44e Regiment Infanterie bericht desgevraagd: "Toestand in mijn vak heel erg slecht."(doorgezonden).
37. 16.48 uur Telefonisch onderhoud van Commandant 46e Regiment Infanterie met Commandant Brigade A., waarbij gevraagd wordt, van wie bericht 36 afkomstig is, daar de toestand bij 44e Regiment Infanterie nog goed zou zijn, waarop door Commandant 46e Regiment Infanterie geantwoord wordt, dat dit bericht afkomstig is van den Kapitein-Adjudant van 44e Regiment Infanterie.
38. 16.50 uur Commandant 44e Regiment Infanterie meldt desgevraagd: "Vijand heeft ten oosten en ten westen van Ochten de frontlijn doorbroken. Er wordt standgehouden in de stoplijn."
39. 16.52 uur Commandant 46e Regiment Infanterie stelt zich telefonisch in verbinding met Commandant Brigade A., geeft bericht 38 door, herhaalt persoonlijk bericht 36 en geeft in overweging de voorposten te mogen terugnemen, waartoe de opdracht wordt verstrekt. Tevens wordt onderzocht de nieuwe kazematten voor de frontlijn te mogen ontruimen en twee stukken pantserafweergeschut uit de frontlijn te mogen terugnemen, teneinde de vrijkomende wapenen te kunnen gebruiken als zuidelijke flankdekking tegenover de dreigende omvatting vanuit de richting Ochten, hetgeen wordt toegestaan.
40. 16.56 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft Commandant voorposten het bevel: "Ik verzoek U de voorposten onderdeelsgewijze, met groote tusschenruimten, te doen teruggaan en zorg te dragen voor de beveiliging van Uw terugtocht. U verzamelt oostelijk van de kunstweg Aalst - Lienden in de boomgaarden, alwaar U nadere bevelen zullen worden verstrekt.
Sectie Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie, thans opgesteld bij paal 17, meldt zich bij Commandant 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie, commandopost tegenover Café Verseveld Kesteren. Ik zend auto voor afhalen munitie."
41. 17.00 uur Commandant 46e Regiment Infanterie bericht Commandanten 3e en 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie: "De voorposten trekken tot achter de hoofdweerstandslijn terug. Ik verzoek U, Uw onderdeelen hiervan in kennis te stellen, zoodat op hen niet gevuurd wordt."
42. 17.05 uur Commandant Mortieren meldt: "Commandant sectie 46e Compagnie Mortieren, opgesteld noordelijk van de Spees, heeft thans front noord gemaakt en jaagt een kleine Duitsche colonne aan noordzijde Rijn uiteen." (doorgegeven)
43. 17.05 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft Commandant 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie het navolgend bevel: "in het vak Ochten is de vijand gedeeltelijk in de frontlijn doorgedrongen. Er wordt standgehouden in de stoplijn. Teneinde aan een eventueele bedreiging van onze flank vanuit het zuidoosten het hoofd te kunnen bieden, krijgt U opdracht een Officier zo mogelijk kapitein SNATER aan te wijzen als Commandant rechter flankdekking.
Troepen: a. 2 licht mitrailleurgroepen uit kazematten voor de frontlijn.
1 zware mitrailleur uit kazematten voor de frontlijn
b. 2 stukken pantserafweergeschut uit de frontlijn
c. Een sectie Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie afkomstig van paal 17 voorposten.
OPSTELLING. Front zuidoost in de lijn spoorbaan Tiel - Kesteren met Linge.
Oostelijk: Kunstweg Kesteren - Ochten (kunstweg inbegrepen)
OPDRACHT. Standhouden. In het bijzonder afsluiten de uit zuidelijke richting komende wegen. De pantserafweergeschut zal de noodige K. rollen medevoeren.
Ik verzoek U mij een eenvoudige schets van de opstelling te zenden."
44. 17.15 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft telefonisch aan Commandant Brigade A. een overzicht van de genomen maatregelen:
a. de voorposten gaan terug (zie bericht 40);
b. de frontlijn is intact; opdringen van den vijand wordt hier voorshands niet verwacht;
c. rechterflankdekking (zie bericht 42);
d. linkerflankdekking (zie bericht 19).
45. 17.50 uur Commandant noordelijke flankdekking meldt: "de brug kan niet tot springen worden gebracht, daar de ploeg, uitgezonden om de lading onder de brug tot ontsteking te brengen, deze niet kan bereiken." (doorgezonden met verzoek de brug door artillerie te laten vernielen).
46a. 18.05 uur Commandant 46e Regiment Infanterie heeft een telefonisch onderhoud met Commandant 2e Bataljon 46r Regiment Infanterie.
De toestand is op het oogenblik in geen enkel opzicht verontrustend. Wij worden niet met een rechtstreekschen aanval bedreigd. In front slechts nu en dan vijandelijke patrouilles. Blijkens berichten dringt de vijand zowel ten noorden als ten zuiden van ons op en zijn rechts tot Ochten en links tot de oostelijke rand Rhenen doorgedrongen. Door tegenaanvallen kan de toestand wederom zoo worden, dat we niet langer rechts en links door den vijand worden bedreigd. Mocht echter door Commandant Brigade A. een bevel voor den terugtocht worden gegeven, dan is het goed reeds thans eens rustig de maatregelen te overwegen, welke in dat geval zouden moeten worden genomen.
Bij een eventueelen terugtocht wordt, teneinde den vijand te misleiden en den terugtocht te dekken, een scherm aan den vijand gelaten. Het navolgende is dus geen bevel, doch dient slechts om de gedachte te bepalen. Bijvoorbeeld kan worden achtergelaten:
a. in front: een stuk pantserafweergeschut; een zware mitrailleur en twee licht mitrailleur groepen.
b. op de noordelijke flank: een stuk pantserafweergeschut; twee zware mitrailleurs en twee lichte mitrailleur groepen.
Commandant van de beide schermen: Commandant noordelijke flankdekking.
Volgorde van het terugnemen der troepen:
Staf 46e Regiment Infanterie, 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie (min scherm infanterie front), zuidelijke flankdekking van 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie (min scherm zuidelijke flank), 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie (min scherm in front), noordelijke flankdekking van 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie (min scherm noordelijke flank).
Commandant 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie draagt zorg voor de beveiliging in den rug.
46b. 18.15 uur Commandant 46e Regiment Infanterie heeft een tel. onderhoud met Commandant 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie (herhaalt inleiding, zie 46a).
Bij een eventueele terugtocht wordt aan den vijand een scherm gelaten:
a. in front: een stuk pantserafweergeschut; een stuk 6 Veld; een zware mitrailleur; een lichte mitrailleurgroep.
b. op de zuidelijke flank: een stuk pantserafweergeschut; een zware mitrailleur; twee lichte mitrailleurgroepen.
Volgorde en beveiliging (zie bij Commandant 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie.)
Commandant van beide schermen: Commandant zuidelijke flankdekking.
47. 18.30 uur Commandant Brigade A. verzoekt onmiddellijk een officier als bevelsontvanger te willen zenden.
48. 19.00 uur Commandant rechter voorbataljon meldt: "Worden door vijandelijke artillerie, uit de richting Druten beschoten." (doorgezonden)
49. 19.05 uur Commandant linker voorbataljon meldt: "Rijnbandijk, nabij de Spees, ligt onder vijandelijk artillerievuur, uit de richting "De Grebbe". (doorgezonden).
50. 19.07 uur Regimentsuitkijkpost meldt: "Er vallen eenige granaten in de nabijheid van de Regimentscommandopost uit de richting "De Grebbe". (doorgezonden)
51. 19.10 uur Artillerieonderofficier-inlichter meldt: "Brug te Rhenen kan niet worden stukgeschoten, daar vuurmonden der artillerie zijn warmgeloopen." (doorgezonden)
52. 19.15 uur Commandant noordelijke flankdekking en Regimentsuitkijkpost melden: "Rhenensche brug is opgeblazen." (doorgezonden).
53. 19.30 uur Luitenant van Randwijk, bevelontvanger, overhandigt het terugtochtsbevel van Commandant Brigade A.
54. 19.40 uur Commandant 46e Regiment Infanterie geeft terugtochtsbevel aan Commandant Staf 46e Regiment Infanterie.
55. 19.45 uur idem aan Commandant 2e Bataljon 46e Regiment Infanterie en Mitrailleur Compagnie 1e Bataljon 46e Regiment Infanterie.
56. 19.55 uur idem aan Commandant 3e Bataljon 46e Regiment Infanterie.

Aangezien door mij hedenmiddag circa 18.00 uur met U reeds de maatregelen, te nemen bij een eventueele terugtocht, waren besproken, deel ik U mede, dat deze maatregelen thans moeten worden uitgevoerd met de navolgende aanvullende bepalingen:
a. Het terugtochtsvak wordt begrensd door:
Zuid: Zuidgrens van het Regimentsvak
Noord: de Rijn.
b. Terugtochtsweg: Kesteren - Lienden - Ommeren - Ingen - Maurik - Everdingen - Vianen, in welke plaats gelegerd wordt.
c. Volgorde voor den terugtocht: als besproken.
d. Voor 22.00 uur mag de lijn Amerongen - Tiel niet worden overschreden.
e. Tusschenruimten. Teneinde het gevaar van vliegeraanvallen te verminderen, moeten sectiën en soortgelijke onderdeelen met groote afstanden marcheeren.
f. Het scherm blijft tot 0.30 uur en trekt daarna terug. Het zal worden opgenomen door Auto's van IIIe Legerkorps. 1 Kilometer westelijk van het kanaal in aanleg Zoelen - Tiel.
g. De terugtocht moet zoo spoedig mogelijk worden aangevangen.
h. Nadere bevelen voor de legering te Vianen zullen U gedurende den terugmarsch bereiken.

 
N.B.
SLECHTS DE MEEST BELANGRIJKE BERICHTEN EN BEVELEN ZIJN OPGENOMEN.

 
Download brondocument in PDF-formaat Brondocument
(PDF, 21.22 MB)

Verslag van Hulpaalmoezenier G.J.J. Koens »

« Bericht van reserve Luitenant-Kolonel J.M....