Houwitser 15 lang 15
Inleiding
Ons leger had op 10 mei maar liefst drie verschillende type vuurmonden van 15 cm in de bewapening opgenomen, waarvan twee uit de mottenballen kwamen. Geen van de vuurmonden was in enige mate modern te noemen, ook al waren ze nog in staat een bijdrage te leveren aan de vuurkracht van onze eenheden die in gevecht met de Duitsers kwamen.
Op 10 mei 1940 hadden wij de volgende geschutstypes van 15 cm: Veldgeschut 15 lang 24, Houwitser 15 lang 17 en de Houwitser 15 lang 15.
Houwitser 15 lang 15
Na beëindiging van WOI heeft Engeland uiteraard een overschot aan wapens, waaronder houwitsers. Nederland maakt gebruik van die situatie door in 1920 een aantal van de standaard Britse houwitsers van 6 inch aan te kopen van het Britse War Office.
In 1915 wordt nog een nieuwe order geplaatst door het War Office voor een verbeterde houwitser van kaliber 152 mm. De nieuwe vuurmond heeft een nieuw sluitstuk, wat een geschroefde sluiter is aan een scharnierarm. Dit was de eerste halfautomatische sluiter van het Britse geschut. Ook was de terugloop van het wapen bijzonder kort gemaakt, terwijl de 30 cwt versie nog bijna drie volledige omwentelingen (van de raderen) maakte. De remming was zodanig geregeld dat het wapen niet meer dan een volledige looplengte naar achteren kwam bij het afvuren. Sterker, bij maximale elevatie van 45° was de recoil slechts 61 cm. Van deze houwitser, die zeer succesvol bleek en stamhouder van vele Britse houwitsers in WOII, zijn er 3.633 in dienst geweest gedurende WOI. Het getal van 22.4 miljoen verschoten projectielen hoort hierbij!
Dit wapen wordt in 1920 door ons leger aangeschaft om de gelederen der legerkorpsartillerie te versterken (dan nog veldartillerie). Het krijgt bij ons de type aanduiding houwitsers 15 lang 15. Kaliber 15.2 cm, looplengte 2m30.
De Nederlandse Artillerie Inrichtingen maken eigen munitie voor deze vuurmond, en deze is minder krachtig dan de Engelse equivalent.
De 15L15 werd in 1939 bij de mobilisatie opnieuw alle nog beschikbare stukken in de actieve bewapening gebracht bij afwezigheid van de bestelde nieuwe houwitsers. Men wist voor 10 mei 1940 slechts 28 stukken gereed te krijgen voor actie. 15 RA werd hiermee uitgerust, waarbij dient opgemerkt dat de Ie en IIIe Afdeling slechts 8 stukken bezaten. De IIe afdeling had 12 stukken. I-15RA stond op 10 mei bij de Grebbeberg, in de bosrand een kleine kilometer west van kilometerpaal 25 (weg Rhenen - Veenendaal) ten noorden van Remmerden. Het regiment was bemand met het voor de in Duitsland bestelde 150 cm houwitsers getraind personeel; ze waren gemobiliseerd onder de naam 9 RMA (Regiment Motor Artillerie).
Houwitsers schoten uit zogenaamde schietputten. Dit waren relatief diep uitgegraven beddingen, die heel goed in een bosrijke omgeving konden worden gegraven. Dit in tegenstelling tot de beddingen voor veldgeschut. Door de vlakke schootsbaan zou veldgeschut te veel last hebben van bomen indien de doelen op korte afstand lagen. De houwitsers schoten in de regel echter met grote elevatie en konden zodoende in minder open gebieden worden geplaatst.
De meidagen van 1940
De afdelingen I-15RA en II-15RA waren ingedeeld als legerkorpsartillerie bij II.LK; III-15RA was ingedeeld bij IV.LK in de noordelijke Grebbelinie. I-15RA bestond uit maar 2 batterijen met 8 vuurmonden (er zijn sterke aanwijzingen dat op 10 mei maar 7 vuurmonden aanwezig waren).
We bespreken de gebeurtenissen rond I-15RA, die bij de Grebbeberg lagen in de meidagen. Zij lagen net ten noordoosten van Remmerden (tegen Willem III plantage), in een bosrijke omgeving. In eerste instantie was het deze afdeling die net west van het Dierenpark op de Grebbeberg stond ingegraven. De diepe houwitserputten werden echter laten door de stukken 12 lang staal van II-19RA in gebruik genomen. Vermoedelijk omdat de 12 lang staal met hun hoge affuit in staat waren om zonder al te veel aanpassing vanuit de putten te vuren. Op de kortere afstand waren de bomen echter een te groot opstakel, wat op 11 mei al zou blijken.
Op 11 mei volgt laat in de middag de eerste opdracht. Er wordt artillerie oost van Anna's Hoeve (net west van Wageningen in de Nude) waargenomen. Vuur wordt voorbereid maar niet afgegeven. Er wordt op 11 mei geen vuur afgegeven.
12 Mei rond 14.00 uur wordt het eerste vuur afgegeven, net zuidwest van Wageningen, zuid van de autoweg. In een uur tijd worden over vier vuurstoten van enkele minuten 200 bg afgeschoten door beide batterijen. Tegen 16.00 uur worden achter elkaar (tot 17.30) enkele snelvuursalvo's afgegeven op de Hoornwerken (die inmiddels door de Duitsers bezet zijn). Circa 250 bg worden verschoten met 7 vuurmonden. In vervolg wordt tweemaal een afsluitingsvuur afgegeven op de autoweg, circa 900 meter voor het Hoornwerk. Er valt deze dag een stuk uit en een tweetal malen wordt de afdeling door de Duitse artillerie bestookt.
Dinsdag 14 mei is men in Utrecht, waar de stukken op de Maliebaan worden opgesteld. Laat in de middag vertrekt men naar Leiden, waar aangekomen men de capitulatiemededeling aanvaard. Daags hierna trekt men naar Naarden. Hier worden de troepen later gedemobiliseerd.
Kenmerken
| Fabrikaat: | Vickers-Armstrong (Engeland) | |
| Model: | 15 lang 15 (15hwL15; 15.15) | |
| Kaliber: | 15.2 cm (looplengte 230 cm.) | |
| Vuursnelheid: | 2 schoten per 1 minuut, maximaal 5 minuten | |
| Elevatie / traversehoek: | 0°/+45° ; traversehoek 16° (+8°/-8°) | |
| Affuit: | Radaffuit met veren loopreminrichting, zonder vuurmond reminrichting | |
| Aanvangssnelheid: | 427 m/s (Engelse bg van 39 kg) | |
| Soort munitie: | Brisantgranaat (44.84 kg) (met snelle en trage buis) | |
| Gewicht: | Vuurmond: | 3.690 kg. |
| Tractie en wielen: | Gemotoriseerde tractie, acht paarden (tien paarden in zwaarder terrein) of zes paarden (acht paarden in zwaarder terrein) van zwaar beslag. | |
| Maximale dracht: | 8.400 m. (NL bg) 10.400 m. (Engelse bg) | |
| Bemanning: | 8 man plus een stukscommandant | |
| Ingevoerd bij Nederlandse leger: | vanaf 1920 | |
| Aantal beschikbare stukken in mei 1940: | 28 | |
Beeldmateriaal
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
|
 |
 |